Devlet tarafından belirlenen oranlara ve elde edilen kazancın miktarına göre farklı tutarlarda ödenen vergiler kendi içinde türlere ayrılır. Bu vergi türlerinden biri olan gelir vergisinin ne olduğunu, kimlerin gelir vergisi mükellefi olduğunu ve beyannamesinin ne zaman verilmesi gerektiğini öğrenmek için bu yazıyı okumaya devam edebilirsiniz.
İçindekiler
Gelir Vergisi Nedir?
Kişilere ait toplam gelirin vergilendirilmesini sağlayan gelir vergisi, 1 yıl içinde elde edilen gelir oranında alınan ve temel vergiler arasında bulunan bir vergidir.. Yalnızca gerçek kişiler bu vergiyi ödemekle yükümlüdür. 1 yıl içinde elde ettiğiniz toplam gelir üzerinden hesaplanan bu vergi, kazancınızın bir bölümünü devlete ödemekle yükümlü olduğunuz vergidir.
Bir işletme sahibiyseniz, hem kendi adınıza hem de çalışanlarınızın adına bu vergiyi ödemeniz gerekir. Artan oranlı vergi sistemi uygulanan Türkiye’de, çeşitli vergi dilimleri bulunur. Elde ettiğiniz yıllık gelire göre içinde bulunduğunuz vergi dilimi belirlenir. Buna göre de ödemeniz gereken vergi miktarı hesaplanır.
Gelir vergisine konu olan ve beyannamede bulunması gereken kazanç türleri ise şu şekildedir:
- Serbest meslek faaliyetleri ile elde edilen kazançlar,
- Asıl ücret, bahşiş, akort ücret, prim ve ikramiye gibi ek ücretler ile yüzde yönetimi ile oluşan ücretler,
- Kira geliri gibi gayrimenkul sermaye iratları,
- Çiftçilik faaliyetleri sonucu elde edilen zirai kazançlar,
- Menkul sermaye kira gelirleri,
- Gayrimenkul sermaye iradı bünyesinde çalışanların, özel inşaat oluşumlarında çalışan işçilerin, özel hizmetlerde çalışan şoförlerin kazançları.
Kimler Gelir Vergisi Mükellefidir?
Kimlerin gelir vergisine mükellef olduğu, Gelir Vergisi Kanunu 4. maddede açıkça belirtilmiştir. Öncelikle bu verginin mükellefi olmak için Türkiye’de en az 6 aydır ikamet ediyor olmak gerekir. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ya da bir kamu kuruluşunda çalışanlar, sebep aranmaksızın vergi mükellefi sayılır.
Türkiye’de yaşayıp gelir sahibi olan tüm insanlar ve yurt dışında yaşayıp Türkiye’de gelir sahibi olan kişi ve kuruluşlar da bu vergiyi ödemekle yükümlüdür. Türkiye’de yaşamayıp ticari faaliyetlerini 6 aydan kısa süredir burada gerçekleştiren kişiler ise dar mükellef grubunda yer alır. Bu kişiler de Türkiye’deki kazançları üzerinden gelir vergisine tabi tutulur.
2024 Gelir Vergisi Dilimleri
Ödeme tutarları ve beyan prosedürleri belirlenirken vergi dilimlerine bakılır. Gelir vergisi hesaplanırken kazançlar üzerinden belirlenen dilimler kullanılır. Bu dilimler, elde edilen gelire göre ödenmesi gereken yüzdelik oranı ifade eder. Yani ödemekle yükümlü olunan gelir vergileri, 1 yıl içinde elde edilen gelire göre değişiklik gösterir. 2024 yılı gelir vergisi dilimleri şu şekilde ikiye ayrılır:
- Ücret gelirleri,
- Ücret dışı gelirler.
Ücret gelirlerine göre vergi dilimleri şu şekildedir:
| Gelir Dilimi | Vergi Oranı |
| 110.000 TL’ye kadar | %15 |
| 230.000 TL’nin 110.000 TL’si için 16.500 TL, fazlası | %20 |
| 580.000 TL’nin 230.000 TL’si için 40.500 TL, fazlası | %27 |
| 3.000.000 TL’nin 580.000 TL’si için 135.000 TL, fazlası | %35 |
| 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’si için 982.000 TL, fazlası | %40 |
Ücret dışı gelirlere göre vergi dilimleri ise aşağıdaki tablodaki gibidir:
| Gelir Dilimi | Vergi Oranı |
| 110.000 TL’ye kadar | %15 |
| 230.000 TL’nin 110.000 TL’si için 16.500 TL, fazlası | %20 |
| 870.000 TL’nin 230.000 TL’si için 40.500 TL, fazlası | %27 |
| 3.000.000 TL’nin 870.000 TL’si için 213.300 TL, fazlası | %35 |
| 3.000.000 TL’den fazlasının 3.000.000 TL’si için 958.800 TL, fazlası | %40 |
Yukarıdaki tablolara göre hesaplamalarınızı yapabilir, hangi yüzdelik dilim içerisinde yer aldığınıza göre vergi oranınızı tespit edebilirsiniz.
Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Gelir vergisi hesaplamak için yıllık toplam geliri bilmek gerekir. Buna göre içinde bulunulan vergi dilimi değişiklik gösterir. Aşağıda örnek bir hesaplama verilmiştir:
- Aylık geliri 10.000 TL olan bir işçi olsun. Bir yılda 120.000 TL gelir elde eder.
- Yıllık gelir 110.000 TL’nin üzerinde olduğu için 110.000 TL’ye kadar olan kısmı %15 vergi diliminden 16.500 TL bulunur.
- Kalan 10.000 TL için ise %20’lik vergi diliminden hesaplama yapılır. Yani (10.000 x %20) işleminden 20.000 TL bulunur.
- Ödenmesi gereken toplam vergi ise 18.500 TL olarak bulunur.
Vergi dilimlerine baktığınızda, geliriniz arttıkça ödemeniz gereken vergi miktarının da artığını görürsünüz. Çünkü içinde bulunduğunuz vergi diliminden alınan vergi oranı fazla olur. Yıllık gelirinizi hesapladıktan sonra yukarıda verilen örneğe bakarak formülü uygulayabilirsiniz.
Gelir Vergisi Nasıl Ödenir?
Gelir vergisi ödemelerinizi vergi dairelerine yapabilirsiniz. İkamet ettiğiniz il veya ilçedeki vergi dairesine giderek gelir verginizi ödeyebilirsiniz. Bunun için yalnızca kimliğinizi ibraz etmeniz yeterlidir. Ayrıca İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden de ödeme yapmak mümkündür. E-devlete giriş yaptıktan sonra ödemekle yükümlü olduğunuz gelir vergisini seçerek online olarak işlemi kolay bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yetkilendirdiği bankalardan da vergi ödemek mümkündür. Kamu ve özel banka statüsünde olan pek çok banka bu konuda yetkiye sahiptir. Bu bankaların ATM’lerinden, internet ya da mobil bankacılık uygulamalarından kolaylıkla gelir vergisi ödeyebilirsiniz. Böylece dakikalar içine evden çıkmadan ve zaman kaybetmeden vergi ödeme işlemini tamamlayabilirsiniz.
Gelir vergisi için yıllık ödemeler belli bir planda yapılır. Eğer isterseniz toplam borcunuzu taksitli olarak da ödeyebilirsiniz. Ancak her taksit için belirtilen son ödeme tarihini mutlaka dikkate almalısınız. 2024 yılındaki düzenlemeye göre bu verginin 2 taksit şeklinde ödenmesine karar verilmiştir. Ayrıca son ödeme tarihine kadar taksitsiz olarak da ödeme yapabilirsiniz.
Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir? Ne Zaman Verilir?
Gelir sahibinin 1 yıl içinde elde ettiği tüm gelirleri kapsayan belgeye gelir vergisi beyannamesi adı verilir. Ayrıca bu belgede ne kadar vergi ödemeniz gerektiği de yazar. Kazancınızın detayları, vergi dilimleri ve vergi miktarı gibi bilgilere göre düzenleyeceğiniz gelir vergisi beyannamesini Gelir İdaresi Başkanlığı’na beyan etmeniz gerekir. “Gelir vergisi ne zaman ödeniyor?” sorusuna gelirsek, bu beyannameyi vermek için belirlenen zaman ise her yıl Mart ve Temmuz ayının son gününe kadardır.
Gelir vergisi beyannamesini internet üzerinden e-Beyanname şeklinde de teslim edebilirsiniz. Eğer bu beyannameyi vermezseniz ya da geç verirseniz, bazı yaptırımlarla karşılaşabilirsiniz. Gelir vergisi beyannamesi vermekle yükümlü olanlar şu şekilde sıralanabilir:
- İkametgahı Türkiye sınırları içinde bulunan kazanç sahipleri,
- İkametgahı Türkiye’de olmayan ama Türkiye’de ticari faaliyet yapıp bundan kazanç elde edenler,
- 1 yıl içinde Türkiye’de 6 aydan daha uzun süredir bulunan ve gelir elde edenler.
Mükellef ile Şirketinizin Muhasebe İşlemlerini Sorunsuzca Halledin
Mükellef; sunduğu online hizmetler aracılığıyla kolayca şirket kurmanızı, vergilerle ilgili tüm gelişmelerden anında haberdar olmanızı ve ön muhasebe süreçlerini yönetirken tüm işlemlerinizi tek bir platformdan eksiksiz şekilde tamamlamanızı sağlayacak çözümler sunar. Vergi yükümlülüklerini anladığınızdan ve karşılaşabileceğiniz cezaları önleyerek vergilerinizi doğru bir şekilde beyan edip ödediğinizden emin olmak için Mükellef ile şirketinizi kurarak sunduğumuz hizmetlerden faydalanabilirsiniz.
