Türkiye’deki vergi mevzuatları gereği; anonim ve limited şirketler her yıl belirli bir oranda kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdürler. Kurumlar vergisinin ne olduğunu, nasıl hesaplandığını ve kimlerin vergi mükellefi olduğunu öğrenmek için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
İçindekiler
Kurumlar Vergisi Nedir?
Devletler, vatandaşlarına çok çeşitli şekillerde sundukları hizmetler ya da tesis ettikleri imkanlar karşılığında vergi toplarlar. Bir ülkede gelir elde eden bireyler ya da işletmeler, elde ettikleri gelirden belirli bir payı vergi olarak devlete öderler.
Gerçek kişilerin gelirlerinden yapılan vergi ödemeleri gelir vergisi olarak adlandırılırken tüzel kişiliğe sahip anonim ve limited şirketlerin elde ettiği gelirler üzerinden hesaplanan vergi türüne ise kurumlar vergisi denir. Bu vergiyi; çalışanların maaşlarından her ay kesilen gelir vergisinin, kurumların gelirleri üzerinden alınan versiyonu olarak düşünebilirsiniz. Bu vergi ile ilgili esaslar 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ile kapsamlı bir şekilde açıklanmıştır.
Kimler Kurumlar Vergisi Mükellefidir?
Kurumlar vergisi mükellefleri, tüzel kişilikler olmalıdır. Bu bağlamda anonim şirketler, limited şirketler ya da komandit şirketler olarak nitelendirilen sermaye şirketleri vergi mükellefidir. Buradaki en kritik husus şahıs şirketleri ile ilgilidir. Yasal mevzuatlara göre, şahıs şirketleri tüzel kişilik olarak kabul edilmez ve bu nedenle mükellef değildirler.
Sermaye şirketlerinin yanı sıra iktisadi kamu kuruluşları, kooperatifler, vakıf ya da derneklere ait iktisadî işletmeler ve iş ortaklıkları da kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdür. Bu vergiye tabi olan kurumların vergi mükellefiyetleri ikiye ayrılır. Bu ayrım, kurumların kazançları elde ettikleri bölge üzerinden yapılır. Dar mükellefiyet olarak adlandırılan durumlarda, iş merkezi Türkiye’de bulunmamasına rağmen ülke sınırları içerisinden gelir elde edilmesi söz konusudur. Tam mükellefiyet ise daha geniş kapsamlıdır.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 3. maddesinde yer alan ifadelere göre tam mükellefiyet; kanuni merkez olarak ifade edilen faaliyet adresleri veya iş merkezleri Türkiye’de bulunan şirketlerin Türkiye içinde ve Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tümünün vergi kapsamında olmasıdır. Dar mükellef ve tam mükellef tanımlarında, kanuni merkez (faaliyet adresi) ve iş merkezi kavramları belirleyici faktörlerdir. Kanuni merkezler; işletmelerin tüzüklerinde ve kuruluş aşamasındaki sözleşmelerinde ilgili resmi makamlara bildirdikleri faaliyet adresidir. İş merkezi ise o işletmenin fiilen işlerini yürüttüğü adreslerdir. Örneğin; Türkiye’de kurulan ve sözleşmesinde adres olarak İstanbul’un belirtildiği bir şirket için faaliyet adresi İstanbul’dur.
2024 Kurumlar Vergisi Oranı Nedir?
Kurumlar vergisi oranı, Kurumlar Vergisi Kanunu 32. maddesinde açıklanır ve dönemsel olarak devletin uyguladığı mali ve ekonomik politikalar kapsamında değişebilir. 2024 yılında kurumlar vergisi, kurumların kazançları üzerinden %50 oranındadır. Varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları, bankalar, emeklilik şirketleri, sigorta ve reasürans şirketleri, yetkili döviz müesseseleri, elektronik ödeme ve para kuruluşları için ise 6361 sayılı kanun kapsamında %30 olarak uygulanır.
Kurumlar Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Kurumlar vergisi hesaplanırken, vergi mükellefi olan kurumların ilgili hesap dönemi içerisinde elde ettikleri safî kurum kazançları dikkate alınır. İlgili kanunda açıklanan esaslara göre; şirketlerin gayrisafi hasılatından yasalarca kabul edilen giderler ve varsa geçmiş yıllara ilişkin zararlar düşüldükten sonra elde edilen tutar safi hasıladır. Safi hasılaya kanunlarca uygun olmayan giderlerin de eklenmesi ile vergi matrahı oluşturulur. 2024 yılı için bu matrahın %50’si o yıla ait olan vergi olarak karşınıza çıkar.
Bu vergi hesaplanırken kanunlarca kabul edilen işletme giderlerinden bazıları şunlardır:
- Yemek giderleri,
- Seyahat harcamaları,
- İletişim giderleri,
- Araç kiralanması ya da alım giderleri,
- Giyim harcamaları.
Bu giderlerin şirket faaliyetleri için harcanmış olması gerekir. Örneğin çalışanların şahsi market harcamaları ya da seyahat giderleri şirketin gideri olarak gösterilemez.
Türkiye’de uygulanan vergi mevzuatları, kurumların geçen yıllardaki zararlarının da cari yıldaki kurum kazançlarından indirilebilmesine olanak tanır. Vergi beyannamesinde zarar mahsubu olarak bilinen bu işlemde, her yıla ilişkin zararlar ayrı ayrı gösterilmelidir. Zarar mahsubu uygulamasından geriye dönük en fazla 5 yıllık zararlar ilgili kurumlar vergisi beyannamesindeki kurum kazançlarından düşülebilir. Ayrıca şirketler ilgili yıla ilişkin tüm kazançlarını tek bir beyannamede sunar. Bayiler, şubeler vs gibi diğer alt oluşumların kazançları tek bir beyanname ile sunulur.
Kurumlar Vergisi Nasıl Ödenir?
Kurumlar vergisi ödemeleri, vergiye tabi olan kazançlar üzerinden oluşturulan beyannameler yoluyla yapılır. Bu vergiyi ödemekle yükümlü mükellefler, cari yıla ait kazançlarından oluşturulan vergi matrahlarına ilişkin beyannamelerini, takip eden yılın 4. ayı içerisinde vergi dairelerine teslim eder. Vergi ödemeleri, beyannamenin verildiği ayın son gününe kadar yapılır.
Cari yıl tahakkuk edecek olan vergiden mahsup edilmek üzere, vergi mükellefleri 3 ayda bir geçici vergi öderler. Bu ödenen geçici vergilerin tutarları, yıl sonunda kesinleşen vergi tutarından düşülür. Vergi ödemelerinizi, vergi dairelerine fiziksel olarak giderek, Gelir İdaresi Başkanlığı internet vergi dairesi portalı üzerinden ya da anlaşmalı bankaların online kanalları veya şubeleri aracılığıyla yapabilirsiniz.
Kurumlar Vergisi Beyannamesi Nedir? Ne Zaman Verilir?
Kurumlar vergisi beyannamesi, vergi mükellefi olan kurumların ilgili yıla ilişkin ödemesi gereken vergi tutarını beyan ettiği resmi evraklardır. Bu beyannameler 2024 yılı için Nisan ayının sonuna kadar verilmelidir.
Kurumlar vergisi beyannamesi örneklerini Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kurumsal internet sitesinden indirebilir ve ilgili alanları eksiksiz bir şekilde doldurabilirsiniz. Doldurulan beyannameleri, bağlı bulunan vergi dairelerine mesai saatlerinin bitimine kadar teslim edilmesi yeterlidir. GİB’in sunduğu e-Beyanname uygulamasını kullanan işletmeler, beyannamelerini ilan edilen son gün saat 23:59’a kadar dijital ortamda sunabilirler.
Mükellef ile Vergi Beyan Süreçlerinizi Kolaylaştırın
Siz de hayalinizdeki iş planını hayata geçirmek için Mükellef yardımıyla kendi şirketinizi kurabilirsiniz. Mükellef, anonim ve limited şirket kurarken ihtiyacınız olan tüm desteği sunar ve vergilerle ilgili tüm gelişmelerden anında haberdar olmanızı sağlayarak beyan süreçlerinizi kolaylaştırır. Ayrıca şirket kuruluşu sonrası ön muhasebe desteği almak için Mükellef Plus ayrıcalıklarından faydalanabilirsiniz. Mükellef Plus ile ön muhasebe operasyonunuzu kolayca yönetebilir, fatura düzenlenmesi ve ödeme takibi gibi süreçleri size özel atanacak muhasebe uzmanı aracılığıyla gerçekleştirebilirsiniz.
