Gümrük vergisi, ithalat ve ihracat ile para kazanan şirketlerin ödemesi gereken vergi türlerinden biridir. Türkiye’de eşya ithalatı ve ihracatı yapan şirketlerin; kârlarını koruyabilmek adına işlem sırasında ortaya çıkan bu gider kalemini alım satım hesaplarına dahil etmesi gerekir. Gümrük vergisi hakkında merak ettiğiniz soruların cevapları için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
İçindekiler
Gümrük Vergisi Nedir?
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda detaylı olarak tanımlanan gümrük vergisi, ihracat ve ithalata konu olan ürünlerin sınırdan geçmesi için Türkiye Cumhuriyetine ödenmesi gereken vergi türüdür. Bu vergi türünün, eşya ve tarım ürünleri ülkeden çıkarken ya da ülkeye girerken devlete ödenmesi zorunludur.
Gümrük vergisi yurt dışına ticaret yapan tüzel kişiler tarafından ödendiği gibi kendi şahsi kullanımı için yurt dışından ülkeye ürün getirmek isteyen kişiler tarafından da ödenir. Gümrük vergileri ürün ve hizmet hangi ülkeye giriş yapıyorsa o ülke tarafından alınır. Yani ülke dışından gelen ürünler vergiye tabidir. Bu durum, yurt dışından ürün alan kişiler için vergi yükümlülüğü anlamına gelir ve bu yükümlülüğün kapsamı da hukuki sınırlar içerisinde belirlenmiştir.
“Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği Ek-1” belgesine göre aşağıdaki kalemler gümrük vergisi türleri kapsamındadır:
- Gümrük Vergisi
- İlave Gümrük Vergisi (İGV)
- Tek ve Maktu Vergi
- Anti-damping Vergisi (Dampinge Karşı Vergi)
- Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi
- Telafi Edici Vergi (İhracat)
- Katma Değer Vergisi (KDV)
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)
- Ek Mali Yükümlülük
- Çevre Katkı Payı
- TRT Bandrol Ücreti (Ticari olmayan eşyalar için)
- Fonlar (Toplu konut fonu, tütün fonu, ek fon, kaynak kullanımını destekleme fonu)
Gümrük Vergisi Oranları 2024
Gümrük vergisi oranları her yıl liste halinde yayınlanır. Ürünün hangi ülkeden geldiğine ve türüne göre farklı oranlarda vergi alınır. Eşya bedeli 1.500 euroyu geçmiyorsa ve kişisel kullanım amacıyla satın alındıysa sabit vergiler uygulanır. Kitap gibi basılı yayın eşyalarının vergisi %0’dır, yani bedelsizdir. AB Ülkelerinden gelen ürünlerde %18, ABD ve Çin dahil diğer ülkelerden gelen ürünlerde ise %30 vergi uygulanır. Eşya 4760 sayılı ÖTV Kanunu içerisinde belirtiliyorsa ek olarak %20 ÖTV alınır. Resmi Gazete’de Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan 2023 yılına ait:
- Genelleştirilmiş Tercihler Sistemine İlişkin Tebliğ,
- İthalat Rejimi Kararında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar ile ürün ve eşya bazındaki vergi oranlarını öğrenebilirsiniz.
Gümrük Vergisi Muafiyeti Nedir?
Yurt dışından alınan ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 167. maddesinde belirtilen bazı eşyalardan vergi alınmamasına gümrük vergisi muafiyeti adı verilir. Kanuna göre:
- Seyahatten dönerken yolcuların satın aldığı 430 € altındaki hediyelik eşyalar,
- Eğitim, kültür ve bilim amaçlı eşyalar ile bilimsel amaçla kullanılan cihaz ve eşyalar,
- İşyerinin Türkiye’ye taşınması sırasında ithal edilen sermaye malları ve işyeri malzemeleri,
- Alındığı tarih itibariyle 3 yaşından küçük olan motorlu ve motorsuz araçlar,
- Engelli ve malullerin kullanımı için olan eşyalar,
- Tıbbi araç gereçler ve cihazlar,
- Değeri 1500 € altında olan şahsi eşyalar,
- Türkiye’ye taşınan kişilere ait kullanılmış ev eşyaları,
- Miras yoluyla ülkeye giren kişisel eşyalardan vergi alınmaz.
Gümrük Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Gümrük vergisi hesaplama işlemlerinde şirketler; ithal ve ihraç edilecek malların piyasa bedeli, sigorta bedeli, taşıma bedeli, ürüne özel oranlar ve diğer vergi türlerini göz önünde bulundurmalıdır. Değeri 1500 € sınırını aşan ürünlerden vergi alınır. Vergi hesaplamasının yapılması gereken diğer durumlar ise şunlardır:
- Eşya bedelinin anlaşılması için gümrük idarelerine fatura ve satış fişi gibi belgeler ibraz edilir. Fatura ibraz edilmeyen ürünler için gümrük idaresi tarafından yapılan incelemeyle bedel belirlenir.
- 1500 € altındaki eşyalardan vergi alınmaması için bunların ticari amaçla getirilmemesi ve miktarın ticarete uygun olmaması gerekir.
- Miktarı fazla olan ve satışa konulabilecek ürünlerin bedeli 1500 € altında olsa bile GTİP numarasıyla eşleşen vergi alınır.
- Gemi ve tır gibi taşıma araçlarıyla gelen ürünler bedeline bakılmaksızın vergiye tabi tutulur.
- Yolcuyla birlikte gelen 30 kilogram üzerindeki eşyalar fiyatına bakılmaksızın diplomatik sınıfta değilse ve yolcu eşyası değilse vergiye tabi tutulur.
Gümrük vergisi hesaplama işleminde gümrük kıymeti göz önünde bulundurulur. Gümrük Kanununun 24. maddesinde yer alan ithal eşyaların gümrük kıymeti satış bedeline eşdeğerdir ve hesaplamada kullanılır. 27. ve 28. madde kapsamında ilave ödemeler ve muaf ödemeler detayları ile verilir. Bu bilgiler ışığında total ücret belirlenir. Örneğin, Türkiye’ye şirket tarafından ithal edilen 100.000 $ değerindeki yüklü alımda; teslim şekli, navlun, sigorta, satın alma komisyonu, ambalaj bedeli, gümrük vergileri ve ürünün menşei göz önüne alınır.
İthalat Gümrük Vergisi Hesaplama
İthalat gümrük vergisi, hesaplama işleminde ek bir maliyettir. Bu nedenle ticaretle ilgilenen ve ithalat yapacak şirketlerin ödemeleri gereken vergiyi hesaplayarak alım yapması önemlidir. İlk olarak ithal eşyanın CIF bedeli üzerinden vergi matrahı hesaplanır. CIF bedeli; ürünün piyasa, sigorta ve taşıma bedellerinin toplamı üzerinden hesaplanır.
GTİP karşılığı verilen 2024 güncel listesi de kontrol edilerek güncel oranlar bilinmelidir. Ardından “CIF bedeli x GTİP numarası karşılığında oran” formülü ile net ithalat gümrük vergisi miktarı hesaplanabilir. Sınırdan eşyanın geçirildiği sırada ekstra olarak bu maliyete ordino ve ardiye masrafları da eklenebilir.
İhracat Gümrük Vergisi Hesaplama
İhracat gümrük vergisi hesaplama sırasında CIF bedeli belirlenirken ürün fiyatının da bilinmesi gerekir. “Eşya toplam bedelinin TL cinsinden karşılığı + toplam sigorta bedeli + navlun bedeli” formülü ile CIF değerini bulabilirsiniz.
1500 € üstündeki ürünlerde GTİP numarası üzerinden belirlenen güncel vergi oranına bakılmalıdır. “GTİP oranı x CIF” işlemi ile güncel vergi tutarını hesaplamak mümkündür.
Gümrük Vergisi Sorgulama Nasıl Yapılır?
Gümrük vergisi sorgulama işlemleri Ticaret Bakanlığı’nın web sitesinden “Gümrük Vergi ve Ceza Borcu Sorgulama Sistemi” ile yapılır. Sisteme e-devlet üzerinden ya da burada kullanılan şifre ve kullanıcı adı ile giriş yapılabilir. Sisteme girerek gümrük işlemleri sırasında ya da daha sonra size yazılmış vergi ve ceza miktarlarını öğrenmeniz mümkündür. Belge numarası veya gümrük müdürlüğü vergi numarasıyla ödenmemiş borçlara ulaşabilirsiniz.
Gümrük Vergisi Nasıl Ödenir?
Gümrük vergisi ödeme işlemleri Gümrük Saymanlık Müdürlüğü (beyannamenin bağlı olduğu) veya kamu bankalarından online veya fiziki olarak yapılabilir. Ziraat Bankası ve Ziraat Katılım Bankası, Türkiye Vakıflar Bankası ve Vakıf Katılım Bankası, Türkiye Halk Bankası ve Emlak Katılım Bankası ile ödemelerinizi yapabilirsiniz.
İhracat veya İthalat Yapmak için Şirketinizi Mükellef ile Kurun
İthalat ve ihracat yapmak için şirket kurmayı düşünüyorsanız Mükellef ile şimdi ilk adımı atabilirsiniz. Mükellef; sunduğu online hizmetler aracılığıyla kolayca anonim veya limited şirket kurmanızı, vergilerle ilgili tüm gelişmelerden anında haberdar olmanızı ve ön muhasebe süreçlerini yönetirken tüm işlemlerinizi tek bir platformdan eksiksiz şekilde tamamlamanızı sağlayacak çözümler sunar. Vergi yükümlülüklerini anladığınızdan ve karşılaşabileceğiniz cezaları önleyerek vergilerinizi doğru bir şekilde beyan edip ödediğinizden emin olmak adına Mükellef ile anonim veya limited şirket kurarak sunduğumuz hizmetlerden faydalanabilirsiniz.
