Gider pusulası, mal veya hizmetlerin alımı sonrasındaki harcamaları belgelendirmek için kullanılır. Fatura olarak da kabul edilen bu belge, şirketlerin muhasebesi için önemli evraklar arasında yer alır. Gider pusulası hakkında detaylı bilgiye sahip olmak için blog yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.

Gider pusulaları iade mallarda ya da fatura kesilmediği zamanlarda da hazırlanır. Gider pusulası düzenlenmesi için başlıca kural, taraflardan birinin vergi mükellefi olmamasıdır. İki tarafın da vergi mükellefi olduğu durumlarda ise fatura düzenlenir. 

Genellikle şu durumlarda gider pusulası düzenlenir:

• Basit usulde vergi mükellefi olanlardan sabit kıymet alım-satımında
• Gelir Vergisi Kanunu Madde 18’de belirtilen istisnalarda yer alan satıcılarla alım-satım gerçekleştiğinde
• Satılan ürün tüketici tarafından iade edildiğinde
• Serbest meslek erbabı olan birine yapılan arızi ödemelerde
• Vergi mükellefi olan ve olmayan iki taraf arasında alışveriş gerçekleştiğinde

Vergi mükellefi olmayan kişilerden yapılan satın alımın vergilendirilmesi için düzenlenen belge gider pusulasıdır. Çünkü hizmet sağlayıcısı kişi vergi mükellefi olmasa dahi alım-satım işlemi vergi doğuran bir işlemdir. Bu nedenle yasal olarak belge düzenlenmesi zorunlu hale gelir. Ayrıca bu pusulalar şirketler tarafından fatura olarak gösterilip muhasebeye işlenir. Bu yüzden genellikle serbest meslek erbaplarının alım-satım işleminde gider pusulası düzenlenir.

Gider notu fatura, gider pusulası, vergi pusulası gibi farklı isimlerle anılan bu belge alışverişin resmi dökümünü sağlar. Vergi dairesinden izin alınmadan temin edilmesi yasak olduğu için resmi evrak yerine geçer. Başvurusu olumlu sonuçlanan kişiler pusulasını Maliye Bakanlığı veya noter aracılığıyla alabilir. 2 nüsha halinde düzenlenmesi zorunlu olan belge üzerinde şu bilgilere yer verilmelidir:

• Satıcının ticari unvanı, vergi dairesi adı ve vergi numarası
• Maliye Bakanlığı resmi logosu ve bağlı olunan vergi dairesi il kodu
• Gider pusulası olduğunu gösteren yazı, seri-sıra no, düzenleme tarihi
• Alışverişe konu mal-hizmet tanımı, miktarı, fiyatı, toplam ve net tutar
• KDV, stopaj, gelir vergisi oranı-tutarı, yapılan kesintiler
• Ödeme yapıldığına dair ibare, alıcı ve satıcının kişisel bilgileri, imzası

Kimler Gider Pusulası Kullanır?

Gider pusulası düzenlemek basit bir işlem olsa da kimlerin düzenleyebileceği konusu karışık olabilir. Her zaman güncel bilgi için Vergi Usul Kanunu takip edilmelidir. Kanunun 234. maddesinde düzenlemesi gereken kişilere yer verilir. Kanuna göre bu belgeyi düzenlemesine izin verilenler şunlardır.

• Vergi yükümlülüğü olmayan esnaflar: Esnaf Muafiyeti Belgesi sahibi olan ve vergiden muaf tutulan esnaflar ile alım-satım yaptıkları vergi mükellefi işletmeler karşılıklı pusula düzenler.
• Serbest meslek sahipleri: Serbest meslek sahibi olan kişiler ve işletmeler arasında yapılan alım-satım durumunda fatura yerine geçer.
• Basit usulde vergilendirilenler: Basit usulde vergilendirilen fakat defter tutma zorunluluğu olan çiftçiler, serbest meslek erbapları düzenleyebilir. Kazancı itibariyle gerçek usulde vergilendirilen çiftçiler fatura mükellefidir.
• 1. ve 2. sınıf tüccarlar: Bilanço esasına göre defter tutan birinci sınıf tüccarlar ile işletme hesabı esasına göre defter tutan ikinci sınıf tüccarlar gider pusulasını fatura yerine kesebilir.

Tek nüsha düzenlenen ve imzalanan pusulalar ise geçersizdir. Ayrıca eksik bilgi, imza, yanlış beyan da pusulanın geçersiz sayılma nedenlerindendir. Evrak mal-hizmetin teslim alındığı tarihten itibaren en geç 7 gün içerisinde düzenlenmelidir. 7 günden geç düzenlenen belgeler hiç düzenlenmemiş kabul edilerek cezai işleme tabi tutulur. Belgeyi düzenlerken şu adımlar uygulanır:

• Pusula üzerindeki tüm kişisel, ticari kimlik bilgileri, imzalar, alışverişe dair detaylar yazılır.
• Mal ya da hizmet alan vergi mükellefi, gider pusulasına sahip olan kişiye belgeyi imzalatır.
• Taraflar aynı şehirde değilse ya da pusula imzalama konusunda sorun varsa e-gider pusulası ile işlem yapılır.

Gider Pusulası Stopaj Oranları

Alım-satım durumunda ödemeyi alacak taraftan stopaj adında vergi kesintisi yapılır. Stopaj kesintisi ticari faaliyet sonucu henüz kazanç beyan edilmeden kesildiği için ödeme yapılmadan önce belge üzerinde gösterilir. Dolayısıyla ödeme stopaj kesintisi baz alınarak yapılır. Belgeyi düzenlerken stopaj kesintisi Gelir Vergisi Kanunu 94. maddede güncel olarak belirtilen şekilde yapılır. Stopaj oranları verilen kararlar neticesinde değişmekle birlikte 2023 yılında şöyledir:

• %2: Hurda mal alımı, çarşaf, havlu, kilim, örgü, nakış, turistik eşyalar, dokuma ürünleri ve hizmet bedeli, diğer mal alımları
• %5: Diğer hizmet statüsündeki alımlar (ürün ve hizmet bedeli ayrıldıysa)
• %10: Diğer hizmet statüsündeki alımlar (ürün ve hizmet bedeli ayrılmadıysa)
• %20: Kapı kapı dolaşarak mal satanların komisyon ve prim ödemesi, esnaf muafiyet belgesi ve vergi mükellefiyeti olmayanların hizmet ve mal alımları

Gider Pusulası Hesaplama

Alım-satım işlemleri sonrası gider pusulası düzenlemek isteyenlerin iki farklı yöntem kullanması mümkündür. Hesaplama işlemleri brüt ya da net tutar üzerinden yapılabilir. Alınan mal ya da hizmete konu olan vergiler de hesaplama işlemine dahil edilir. 

Brüt tutar üzerinden hesaplama (brütten nete):

• Mal ya da hizmet karşılığında ödenen brüt tutar üzerinden yapılır. Örneğin 10.000 TL’lik brüt üzerinden hesaplama yapılacaksa %20 stopaj vergisi oranı kesilir, KDV hesaplanmadan faturaya işlenir. Kesintilerden sonra ele geçecek net ödeme miktarı bulunur.

Mal brüt tutar: 10.000 TL

Hesaplama yöntemi: 10.000 x (%100 – %20) = 10.000 x 0,8

Vergi hariç tutar: 8.000 TL

Net tutar üzerinden hesaplama (netten brüte):

• KDV hesaplama dışında tutularak %20 stopaj kesintisi baz alınarak hesaplama yapılır. Örneğin 10.000 TL’lik net tutar için hesaplama yapıldıktan sonra kesintiler dahil ele geçecek toplam miktar bulunur.

Mal net tutar: 10.000 TL

Hesaplama yöntemi: 10.000 ÷ (%100 – %20) = 10.000 ÷ 0,8

Vergi dahil tutar: 12.500 TL

Gider Pusulası Örneği

Gider pusulaları şekil, tasarım gibi noktalarda farklılıklar gösterse de içerik olarak bazı bilgileri içermesi zorunludur. Aşağıda zorunlu bilgiler ile oluşturulan örnek bir belgeyi inceleyebilirsiniz.

(Maliye Bakanlığı Logosu)

İl Kodu: 34

Unvan: ABC LTD ŞTİ GİDER PUSULASI

Adres: XXX mh. 999/99 İstanbul Seri : A

Vergi No: 123123123 Sıra No: 12341234

Vergi Dairesi: Atışalanı V. D. Tarih: 01 /03 / 2050

AÇIKLAMA MİKTARI BİRİM FİYATI TUTARI

XXXX X X TL X TL

Tevkif Edilen 

Toplam: XX TL

Gelir Vergisi Oranı:

KDV Oranı:

Kesinti Toplamı: XX TL

Ödenecek Net Tutar: XX TL

Yalnız ………………XX………………………….. TL olan yukarıda belirtilen mal / iş bedelini aldım. 

Ad ve Soyad: Xxxx XXXX

Adres: Örnek mh. 99 / 9 Bağcılar / İstanbul

İmza:

Şirketinizi Mükellef ile Kurun ve Yönetin

Siz de şirket kurmak ve işinizi büyütmek istiyorsanız Türkiye’deki tüm işlemleriniz için Mükellef’i tercih edebilirsiniz. Nerede olursanız olun sadece belgelerinizi yükleyerek şirket kuruluşu için ilk adımınızı atabilir, sonrasında online ön muhasebe servisimizden yararlanabilirsiniz. Hizmet ve planlarımız hakkında daha çok bilgiye ulaşmak için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.