Ticari hayatın ihtiyaçlarına göre düzenlenen şirket türleri özellikleri açısından farklılıklar gösterir. Firma kuracak kişilerin; firmalarını hangi şirket türünde kurmaları gerektiğini, hangi şirket türünün ne gibi özellikler barındırdığını araştırması gerekir. Peki, şirket türleri nelerdir?
İçindekiler
Şirket Türleri Nelerdir?
Ticaret Kanunu’na göre birçok şirket çeşidi bulunmakla birlikte en çok bilinen ve var olan şirket türleri; anonim şirketler (A.Ş.), limited şirketler (LTD), şahıs şirketleri ve komandit şirketlerdir. Komandit şirketler kendi arasında adi komandit ve sermayesi paylara bölünmüş komandit olarak ikiye ayrılmaktadır. Şahıs şirketleri de kendi arasında basit usul, işletme ve serbest meslek olarak üçe ayrılır.
Anonim Şirketler (A.Ş.)
Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile şirkete karşı sorumludur.
Anonim şirketler; asgari 250.000₺ sermaye ve asgari 1 ortakla kurulmalıdır. Ünvanlarında ‘Anonim Şirket’ ibaresinin bulunması ve faaliyet konusunun gösterilmesi zorunludur. Anonim şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir. Bilanço esasına göre defter tutarlar.
Şirket ortakları üçüncü kişilere karşı şirkete temin ettikleri sermaye kadar sorumlu olurken şirket, üçüncü kişilere karşı şirket varlığı kadar sınırlı sorumludur. Şirket sermayesi eşit paylara bölünmüştür ve temel sermayenin ne kadar olduğu bellidir.
Limited Şirketler (LTD.)
Sermaye şirketi türlerinden biri olan limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur. Limited şirketler asgari 510.000₺ sermaye ve asgari 1 ortakla kurulmalıdır. Ortak sayısı 50 kişiyi geçmemelidir. Ünvanlarında ‘Limited Şirket’ ibaresinin bulunması ve faaliyet konusunun gösterilmesi zorunludur. Ortakların koyacakları sermayenin en az 25₺ veya bunun katları olması gerekir.
Limited şirket ortaklarının sorumlulukları, şirket borçlarını kapsamayıp, ortaklar sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler. Limited şirket, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir. Bilanço esasına göre defter tutarlar.
Şahıs Şirketleri
En az bir kişinin kurucusu olduğu şahıs şirketinde, tüm kurucular sınırsız sorumluluğa sahiptirler. Tüzel bir kişiliktir. Şirket sahipleri, şirket içerisindeki gelir gider ve borçlara tüm mal varlıklarıyla sorumludurlar. Kısa sürede kurulabilen şahıs şirketleri, kapanması da kolay olan bir şirket türüdür. Şahıs şirketleri kendi aralarında üçe ayrılmaktadır;
- Basit usul
- İşletme
- Serbest meslek
Basit Usul
Basit usulde ticari kazanç, bir defterin kapatıldığı hesap dönemi içerisinde elde edilen gelir, gider ve satılan ürünlerin alış tutarları arasındaki olumlu farklılıktır. Basit usule uyabilmek ve yararlanabilmek için bazı şartlar söz konusudur. Basit usulden yararlanabilmek için, Gelir Vergisi Kanunu ile belirtilen şu şartlara sahip olmak gerekir:
- Kendi işinde bilfiil çalışması ya da bulunması,
- İnternet üzerinden satış yapmaması,
- İşyeri mülkiyeti işyeri sahibine ait ise emsal kira bedelinin, kiralanmış olması halinde ise yıllık kira bedeli toplamının, 2024 yılı için; büyükşehirlerde 55.000₺‘yi, diğer yerlerde ise 34.000₺‘yi aşmaması,
- Alım-satım işi ile uğraşanlar için; satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alım tutarlarının; 2024 yılı için 690.000₺‘yi veya yıllık satış tutarının 1.100.000₺‘yi aşmaması,
- Hizmet işleri ile uğraşanlar için bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 2024 yılı için 340.000₺‘yi aşmaması,
- Hem alım satım hem de hizmet faaliyetlerinin bir arada yapılması halinde yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 2024 yılı için 690.000₺‘yi aşmaması gereklidir.
Basit usule tabi olmanın sağladığı başlıca kolaylıklar şu şekildedir;
- Vergi tevkifatı yapma zorunluluğu yoktur.
- Ücret ve kira giderleri için muhtasar beyanname verilmez.
- Gelirleri üzerinden 3 ayda bir peşin olarak ödenen geçici vergi beyannamesi verilmez.
- Basit usule tabi mükelleflerin teslim ve hizmetleri KDV’den istisnadır.
- KDV Beyannamesi verilmez.
İşletme
İlk defa işe başlayanlar ile yeniden işe başlayan firmalar yıllık iş hacimlerine göre her yıl güncellenen belli tutarlara kadar işletme hesabına göre defter tutabilirler. Sermaye gerektirmeden gerçek kişiler tarafından kolay kurulabilen ve kapatılabilen bir mükellefiyet türüdür. Hesap dönemi sonundaki mal mevcudunun değeri hasılata, hesap dönemi başındaki mal mevcudu ise giderlere ilave olunur. Hasılat satış tutarlarını içerir, giderler de dönem içi alış tutarlarını içerir.
Serbest Meslek
Serbest meslek faaliyeti, sermayeden çok şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye ya da ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Serbest meslek erbabına örnek vermek gerekirse; doktor, avukat, mimar, mühendis ve müşavirleri sayabiliriz.
Komandit Şirketler
Şirket türlerinden biri olan komandit şirketler kendi aralarında ikiye ayrılır;
- Adi komandit şirket
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket
Adi Komandit Şirket
Ticari işletmeyi ortak ticaret unvanı ile işletmek amacıyla sözleşme yapılması, şirketin alacaklarında ortaklardan bir kısmının sınırlanmamış sorumlulukları ve kalan diğer kısmının belli miktarda sınırlandırılmış sorumluluklarının olması, hak ehliyeti işletme konusuyla sınırlı ve tüzel bir kişiliğe sahip olması gibi özellikleri bulunan bir şirket türüdür. Sorumluluğu sınırlandırılmış ortaklar komanditer ortaktır, sorumluluğu sınırlandırılmamış ortaklara ise komandite adı verilir. Esnaf düzeyini aşacak bir seviyede kazanç sağlayan bağımsız işletmeler olmalıdırlar. Bu şirket türü doğrudan ticaretle uğraşmadan kazanç sağlamak isteyenler ve ticarete atılmak için sermaye gereksinimi duyan kişilerin ortaklaşmasına olanak sağlar.
Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
Sermaye paylara bölünmüştür ve komanditerler bölünmüş olan bu payların anonim şirket payları gibi serbestçe devrini gerçekleştirebilir. Paylara bölünen sermaye ve ortaklarından bir ya da birkaçı şirket alacaklılarına karşı kollektif şirket ortağı gibidir. Diğer ortaklar ise anonim şirket pay sahibi gibi sorumludurlar. Sözleşme esnasında para haricinde sermaye koyanların tümü kurucu sayılmaktadır ve kurucuların sayısı en az beş kişi olmalıdır. Kurucular arasında en az bir kişinin komandite olması gerekmektedir.
Hangi İş Kolu Hangi Şirket Türünü Seçmeli?
Çok sayıda bulunan şirket türleri ve iş kolları, yapılacak ticari faaliyetlerin özelliklerine göre seçilmesi gereken şirket türünü belirlemektedir. Şirket türlerinde hangi özelliklerin daha baskın olduğunun araştırması yapılarak en doğru şirket türü seçimi yapılabilir. Örneğin; bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama benzeri ticari faaliyetlerin anonim şirket kurmaları zorunluyken kanunen izin verilen her türlü iş kolu limited şirket kurabilir.
Yatırımcıların en çok tercih ettiği şirket türleri limited ve anonim şirketlerdir. Bunun en büyük nedeni ticari risk ve iş hacmidir. Fakat henüz yeni bir girişimde bulunanlar için en avantajlı olan şirket türlerinden biri şahıs şirketidir. Bunun en büyük nedeni ise vergi avantajlarıdır. Şahıs şirketlerinde şirket borçları şirket ortaklarının tüm mal varlıkları ile sorumlu tutulurken limited ve anonim şirketlerde bu sorumluluk şirketin kendisine aittir. Şahıs şirketleri diğer şirket türlerine göre daha kolay bir kuruluma sahip olup masrafları da daha azdır.
Mükellef ile Şirketinizi Kurmak Çok Kolay!
Şirketinizin kuruluş sürecinde ve kuruluş sonrasında ihtiyaç duyabileceğiniz tüm hizmetler için Mükellef’i tercih edebilirsiniz. Şirketinizin finansal süreçlerini oturduğunuz yerden Mükellef ile kolayca halledebilirsiniz. Online Ön Muhasebe Programı, e-Fatura, e-Serbest Meslek Makbuzu ve Mükellef’in sunduğu diğer hizmetlerden yararlanabilirsiniz. Daha detaylı bilgi almak için tıklayınız.
